Bijna twee jaar geleden schreef ik een artikel met de titel “obligaties, een bubbel in wording”, niet vermoedende dat de toen toch al historisch lage rente nog verder zou dalen. Althans in landen zoals de VS en de Noord Europese landen. Inmiddels ben ik er van overtuigd dat de bubbel daar is, en de rente nog maar 1 kant op kan namelijk omhoog.

In een bijzonder interessant weekrapport van UBS stellen de schrijvers dat 22 september 2011 de dag was dat de bearmarkt in de obligaties begon. Misschien blijkt het wel zo’n dag te zijn geweest als 12 augustus 1982 toen de bullmarkt in de aandelen en obligaties begon.

De analisten geven een aantal redenen dat met name de rente op Amerikaanse staatsobligaties zullen stijgen. In de eerste plaats is de Amerikaanse economie aan een herstel bezig. Niet alleen de overheid heeft een onverzadigbare behoefte aan krediet, maar ook het bedrijfsleven zoals het midden- en kleinbedrijf zal meer krediet gaan vragen. De hoop dat de Federal Reserve voor de derde keer een ronde monetaire verruiming gaat toepassen vervaagd. Sterker nog, de dag komt dichterbij dat de Fed de operaties gaat afbouwen of op z’n minst gaan aangeven wanneer ze daarmee denken te gaan beginnen. Als de recessie in Europa dan nog eens blijkt mee te vallen en de groei in de Emerging Markets blijkt aan te houden, kan de rente alleen nog maar stijgen.

Het herstel van de Amerikaanse economie kan nog wel eens in een versnelling raken. Het fundament van de Amerikaanse economie is de consument. De werkloosheid begint te dalen door de groei. Er waren als gevolg van de crisis veel mensen ontslagen, misschien wel te veel. Daar komt bij dat de huizenmarkt in de VS aan het stabiliseren is. Een groot aantal economen verwacht dat ook in september vorig jaar de onroerend goed markt de bodem heeft gezien. De woningmarkt in de VS is in sommige staten met gemiddeld 30% in waarde gedaald tot het niveau van voor 2003. Al met al zal het vertrouwen toenemen, hetgeen bij zal dragen aan een verdere economische groei.

Met toenemende vertrouwen komt een verminderde noodzaak om te vluchten naar bijvoorbeeld Amerikaanse of Duitse c.q. Nederlandse staatsleningen. Minder vraag, betekent hogere rente.

Een stijgende rente als deze hoeft niet slecht te zijn voor de aandelenmarkt, omdat de rente niet stijgt vanwege inflatie maar vanwege een herstellende economie. Alles verandert natuurlijk als bijvoorbeeld de olieprijs flink gaat oplopen of er zich een nieuw Griekenland aandient.

Naarmate obligatiehouders zich realiseren dat de rente op bijvoorbeeld tienjaars leningen stijgt, zal men obligatieposities afbouwen en een deel van het geld heralloceren naar bijvoorbeeld aandelen. Alleen al in de VS hebben beleggers in de afgelopen vijf jaar $ 450 miljard uit aandelenfondsen gehaald en $ 850 miljard in obligatiesfondsen belegd. Aan deze onvoorstelbare switch lijkt nu een einde te zijn gekomen. Sterker nog, beleggers zullen vrezen de boot te missen en dus weer uit de obligaties terug in de aandelen gaan.

In de afgelopen jaren hebben velen geprobeerd de obligatiemarkt te shorten, zonder succes dus. En de Centrale Banken zijn waardige opponenten zolang ze de geldkraan openhouden. Echter aan alles komt een keer een eind en dus ook aan het gratis geld en een 30 jaar durende bullmarkt van de obligaties.