Op de laatste dag van februari heeft de Europese Centrale Bank voor de tweede keer in ruim twee maanden royaal de geldkraan opengezet voor de Europese banken. In december leenden 523 banken maar liefst € 489 miljard, waarmee een liquiditeitsprobleem in Europa werd voorkomen. Dit gaf de belegger weer vertrouwen, met o.a. hogere aandelenkoersen tot gevolg.

De februari-aanbieding van de ECB zorgde ervoor dat 800 banken € 529,5 miljard leenden tegen de zeer aantrekkelijke rente van 1%. Een van de redenen dat er nu meer banken, meer geld hebben geleend is dat de regels voor onderpand zijn versoepeld.

Met name Italiaanse en Spaanse banken gebruiken het goedkope geld om staatsleningen van hun eigen overheden te kopen. Statistieken van de ECB tonen aan dat in de afgelopen twee maanden Italiaanse banken 13% en Spaanse banken 29% meer staatsleningen hebben gekocht. Ze houden nu respectievelijk € 280 miljard en € 230 miljard staatsleningen aan. Het gevolg van deze belangstelling is een dalende rente waar tegen de overheden kunnen lenen in zowel Italië en Spanje. Zo is de rente op Italiaanse staatspapier in een jaar niet zo laag geweest.

Veel van het geld wordt dus gebruikt om hoog renderende staatsleningen te kopen en schulden te herfinancieren, en maar bitter weinig – althans te weinig – komt uiteindelijk in de reële economie terecht. In januari waren van leningen aan het bedrijfsleven met € 1 miljard gedaald tegen een vermindering van € 35 miljard in januari. Het zou aan de  eerste monetaire verruiming gelegen kunnen hebben dat het aantal leningen minder snel daalt, maar daarover kunnen we misschien volgende maand meer zeggen.

Met deze operaties koopt de ECB tijd, zodat iedereen z’n zaakjes op orde kan brengen, maar de vraag is of bijvoorbeeld Spaanse banken wel de noodzakelijke reorganisaties doorvoeren nu ze zulke omvangrijke en goedkope reddingsboeien toegeworpen krijgen?

De risico bestaat dat banken teveel wennen aan deze geldbron, ook al heeft bankpresident Draghi herhaaldelijk gezegd dat het gaat om tijdelijke maatregelen.
De verminderde prikkel tot reorganisaties en de toenemende afhankelijkheid van de ECB baart met name Bundesbankpresident Jens Weidmann grote zorgen.
We zullen de komende weken de impact met belangstelling gade slaan.